مولفه های مصاحبه
به دو شکل انجام می شود و با نظرسنجی متفاوت است. مصاحبه ها شامل جنبه های کیفی هستند اما نظرسنجی ها به جنبه های کمّی می پردازند. انواع انجام مصاحبه شامل مصاحبه انفرادی که دقت آن ارتباط مستقیم با سطح دانش مصاحبه‌گر (که معمولا روانشناس اجتماعی است) دارد و در آن می توان حالات رفتاری را نیز آنالیز کرد. و مصاحبه گروهی که مانند مصاحبه انفرادی است اما به رفتار داخلی گروه نیز توجه می شود.
- مصاحبه باید دارای هدف مشخص و از پیش تعیین شده باشد
- باید خوب گوش دهید و آنچه در پشت گفتار مصاحبه شونده است را دریابید
- مصاحبه باید یادداشت شود
- خستگی یا بی حوصلگی مصاحبه شونده در پاسخ ها مهم است
- سوالات از قبل تعریف شده باشد
- مصاحبه‌گر آمادگی ارائه سوالات روشن‌کننده را درصورت گیج شدن مصاحبه‌شونده داشته باشد
- ابتدا مرزهای عمومی و خصوصی باید در چند سوال شناسایی شده و در بیان سوالات به مرزها احترام بگذارید تا مصاحبه‌شونده حس نکند به او توهین شده
- اگر بیش از حد قصد واشکافی یک موضوع را داشته باشید، مصاحبه‌شونده حالت تدافعی می گیرد
- سوالات نباید باعث تحریک احساسات شود مثلا پرسیدن این سوال غلط است: این مسیله باعث ناراحتی شما شد؟ بجای آن باید پرسید: این مسئله برای شما چه حسی داشت؟
- صحبت را قطع نکنید
- صحبت به موضوعات دیگر منحرف نشود و اگر منحرف شد به مسیر قبلی بازگردد
- از مصاحبه کننده بخواهید تا جای ممکن واضح پاسخ دهد
- با مصاحبه‌شونده رابطه دوستانه برقرار کنید تا بتواند مسائل شخصی را نیز مطرح کند
- به میزان صدا، لحن، زبان بدن و غیره توجه کرده و رابطه آن با سوال را یادداشت کنید. گاهی ممکن است آنچه که مصاحبه‌شونده می گوید با رفتار او متناقض باشد. درصورت تشخیص درست، مصاحبه به درک ارداکات حسی مصاحبه‌شونده درمورد موضوع کمک می کند.
- مکان و زمان جلسه باید برای مصاحبه کننده راحت باشد. مثلا اتاق بازجویی باعث مقاومت ذهنی مصاحبه‌شونده می شود.
- تماس چشمی با مصاحبه‌شونده مهم است تا حدی که آزاردهنده نباشد
- جنسیت مصاحبه‌گر در پاسخهای مصاحبه‌شونده موثر است
- بعد از پایان جلسه، باید پاسخها بررسی و امتیازدهی شوند سپس می توان از آن استنباط آماری کرد
- مهم است شرایط مصاحبه برای تمام شرکت‌کنندگان یکسان باشد
- س از پایان مصاحبه، نباید باعث ناامیدی مصاحبه‌شونده شده باشد
- بهتر است سوالات شامل سوالات عمومی و خصوصی باشد
- پاسخها نباید برای مصاحبه‌شونده نفع یا ضرری داشته باشد مثلا سوالات مدیر از کارمند باعث سانسور پاسخها می شود
- بهتر است مصاحبه معمولا داوطلبانه باشد
- مصاحبه‌شونده باید حقوق خود را بداند مثلا می تواند پاسخ ندهد
- مصاحبه‌گر و مصاحبه‌شونده باید از یک قشر باشند مثلا نمی شود که یک مذهبی با یک سکولار یا یک سفیدپوست با یک سیاهپوست مصاحبه کند
- مصاحبه‌گر باید در بیان احساسات خود بسیار دقت کند. نه خشک باشد و نه بی‌قید
- در مصاحبه با کودکان یعنی افراد کمتر از ۱۸ سال، باید قبلا از والدین رضایت گرفته شود و خود کودک نیز رضایت داشته باشد
- والدین در حین مصاحبه با کودک باید حضور داشته باشند.
- در مصاحبه با کودک، مشخص است که موضع قدرت با مصاحبه‌گر بزرگسال است و در نتایج موثر است. اما کودک نباید حس کند که بزرگسال در جایگاه معلم است و پاسخها درست و غلط دارند. هر پاسخی درست است
- افشای اطلاعات برای کودک نباید تبعات داشته باشد. این یک موضوع اخلاقی است
- باید اجازه داد تا رهبری مصاحبه توسط کودک انجام شود
- در مصاحبه با کودکان حرکات غیر کلامی مانند بالا بردن ابرو یا لبخند یا تکان دادن سر برای تایید بسیار موثر است البته در بزرگسالان نیز مهم است
- در مصاحبه با کودکان بهتر است سوالات با «چرا؟» همراه نباشد
- در مصاحبه با کودکان می توان از آنها خواست که یک نقاشی درمورد فعالیتهای مورد علاقه خود بکشند و بعد در مورد آن صحبت کنند
- آنالیز نهایی پاسخها می تواند با توجه اطلاع تحلیلگر از نتایج سایر مصاحبه‌شوندگان به سمت مقایسه رود و بی‌طرفانه نباشد
- پیشداوری و نگاه شخصی تحلیلگر می تواند در نتایج تاثیر بگذارد
- اطلاعات قبلی تحلیلگر درمورد مصاحبه‌شونده (مثلا آشنایی قبلی یا تحقیقات پیرامونی) می تواند در نتایج تاثیر بگذارد
بر اساس نظریات: اونز، امانس، سیدمن، وایس، سالانترا، زومشتاین، لیم، دایان، واله، دوئر، کینزلا، میرفین، بریجیت، هیل، مولیگان، گیبسون، کلارک، استاتهام، مور
