نظریه X ، Y و Z
یکی از مهمترین اهدافی که باعث ارتباط بهتر مدیران و کارمندان می شود، اصلاح بینش، نگرش و عملکرد مدیریت با پرسنل است. بسیاری از مواردی که در این نظریه مطرح می شوند جنبه ناخودآگاه دارند و چنانچه مدیران بتوانند آن خصوصیات را در خودشان شناسایی کنند، راحت تر می توانند درخصوص اصلاح آنها اقدام کنند.مبنای این نظریه بصورت زیر است:
خصوصیات مدیران X:
- عدم مشارکت کارمندان در تصمیم گیری ها
- برنامه‌ریزی کاری برای پرسنل و ابلاغ از طریق دستور
- کنترل گری دایمی و رادیکال
- بی اعتمادی به کارکنان و سوءظن
- راکدسازی کارمند در یک سطح و عدم وجود برنامه رشد
- حمایت بی قید و شرط از مدیران و بی اعتنایی به کارمندان
- استفاده از تنبیهات سخت و پرهیز از مشوق ها
- تشویق انفرادی کارمندان که باعث صدمه به کار تیمی می شود
- فراهم سازی فضای نا امن از نظر امنیت شغلی و استفاده از مدیریت ترس
- فرض کردن خود بعنوان دانای کل
- جابجایی های ناگهانی کارکنان بدون در نظر گرفتن نظرات آنها
- دیدن کارکنان بعنوان چرخ دنده های یک ماشین نه انسان
- عدم پذیرش اشتباهات سیستمی و سعی در مقصریابی.
خصوصیات مدیران Y:
- مشارکت کارمندان در تصمیم گیری
- اجازه به ایشان برای برنامه‌ریزی های کاری بجای دیکتاتوری
- ترویج کنترل درونی کارکنان ضمن ارزیابی KPI بجای سیستم های رادیکال کنترل‌گری
- ایجاد فضای اعتماد به کارکنان بجای سوءظن به کارکنان
- ایجاد فضای رشد و برنامه ارتقای کارکنان بجای راکدسازی کارمند در یک سطح
- محور قرار دادن کارکنان ضمن حمایت مدیران
- فراهم سازی مشوق های غیر مادی و پرهیز از مشوق های صرفا مادی
- ایجاد منافع گروهی برای کارمندان جهت تشویق به کار تیمی
- ایجاد فضای امنیت شغلی بجای مدیریت ترس
- احترام به تخصص پرسنل و پرهیز از تفکر دانای کل
- جابجایی منطقی و معقول کارکنان ضمن نظرخواهی از خودشان
- نگاه انسانی به کارکنان بجای نگاه ماشینی
- پذیرش اشتباهات سیستمی و پرهیز از مقصریابی.
خصوصیات مدیران Z:
- مدل Z توسط اوچی و مطابق اصول مدیریت ژاپنی طراحی شده است. در مدل Z سعی می شود با شناخت پرسنل سازمان ضمن احترام به جایگاه انسانی آنها، از روشهایی که در خصوصیات رهبری گفته شد استفاده شود. درواقع مدل Z را باید حالتی بین X و Y با فرض توانایی های رهبر دانست که این شکل اجرا بسیار سخت و تقریبا غیر ممکن است زیرا در خاستگاه خود نیز بی نقص اجرا نشد. بنابراین به نظر می رسد راهکار اجرایی و شدنی که مفید باشد را باید حالت Y ضمن بهره گیری از ابزارهای کنترلی که کمترین مقاومت را ایجاد کنند دانست.
بر اساس نظریات: مک‌گرگور، اوچی
